Белару́скі нацыяна́льны касцю́м — комплексы адзення, абутку і аксесуараў, якія склаліся на працягу стагоддзяў для выкарыстання беларусамі ў штодзённым і святочным ужытку. Нацыянальны касцюм мае надзвычай высокую культурную каштоўнасць і з'яўляецца адным з этнічных атрыбутаў беларускага народа.

Нeaд’eмнaй, caмaбытнaй чacткaй нaцыянaльнaй кyльтypы Бeлapyci з’яўляeццa тpaдыцыйнae нapoднae aдзeннe. Янo нe тoлькi axoўвaлa чaлaвeкa aд нeпaгaдзi. У aдзeннi знaxoдзiлi aдлюcтpaвaннe пpaктычны вoпыт i эcтэтычныя iдэaлы нapoдa, дyxoўны cвeт людзeй. Кacцюм пepшacнa вызнaчae нaцыянaльнyю пpынaлeжнacць чaлaвeкa. Пa кaмпaзiцыйныx чacткax кacцюмa мoжнa дaвeдaццa, aдкyль чaлaвeк poдaм, якoe cямeйнae cтaнoвiшчa, yзpocт i poд зaняткaў.    

Нapoдны кacцюм – caмaбытны элeмeнт кyльтypы. Стыль i вoбpaз нapoднaгa кacцюмa фapмipaвaлicя нa пpaцягy cтaгoддзяў.

На тэрыторыі Беларусі даследчыкі вылучаюць больш за 30 разнавіднасцяў народнага касцюма. У розных рэгіёнах краіны ён меў свае асаблівасці. Уся Беларусь раскажа пра іх больш падрабязна.
Самабытнасць беларускага касцюма вызначаюць віртуозная распрацоўка дэталяў, кампазіцыйная завершанасць, спалучэнне дэкаратыўнасці і прадуманай практычнасці. Мастацкі вобраз касцюма ўскладнялі абавязковыя арнаментальныя ўпрыгажэнні на рукавах, вароты, фартуху, галаўныя ўборы. Беларускі строй адрозніваецца багаццем тэхнік афармлення. Гэта і вышыўка, і узорнае ткацтва, і карункі, і аплікацыя.
Найбольш раннія дакументальныя весткі аб беларускай народнай вопратцы ставяцца да XVI стагоддзя. У Статуце Літоўскага 1588 г. пералічваюцца некаторыя прадметы верхняй адзення, галаўныя ўборы.
Тканіны ствараліся з воўны, канопляў, крапівы і, вядома ж, з лёну, дзякуючы якому атрымлівалі літаральна ўсё: ад грубых шэрых мяхоў да найтонкіх беласнежных кашуль. Прывозілі ў Беларусь для вяльможаў і заморскія тканіны з Усходу і Захаду: ўзорыстыя, набіваныя, шаўковыя.
Сяляне ж абыходзіліся тканінамі ўласнай вытворчасці, балазе ў тыя часы ўмелі ткаць самыя розныя палатна з найскладанымі пляцення. Яны самі ўмелі афарбоўваць тканіны з дапамогай кары і нырак дрэў, палявых кветак, каранёў раслін, траў і ягад. У кожным рэгіёне былі свае спосабы афарбоўкі. Ужо тады ўмелі атрымліваць сіні, фіялетавы, малінавы, ярка-жоўты колеру і разнастайныя іх адценні. З прывазных фарбаў выкарыстоўваліся вытрымкі з сандала, індыга, бразільскага дрэва. Да канца XIX - пачатку XX стагоддзяў аблічча беларускага касцюма выстаяўся, склаліся ярка-выяўленыя этнічныя асаблівасці.

Адна з найважнейшых характарыстык беларускага касцюма - незвычайная ўстойлівасць традыцыі. Убіраючы ў сябе шматстайныя павевы на працягу стагоддзяў, беларускі касцюм доўгі час захоўваў нязменным крой некаторых прадметаў адзення, яе форму, асобныя атрыбуты касцюма ўзыходзяць яшчэ да паганскай даўніны, у ім захаваліся архаічныя рысы, напрыклад, старадаўні арнамент і паласаты дэкор. Тэхналогіі вырабу тканін таксама захаваліся з самых старажытных часоў.

Вылучаюць 3 разнавіднасці беларускага нацыянальнага касцюма (у адпаведнасці з сацыяльнай прыналежнасцю):

• Сялянскі;
• Мяшчанскі;
• Шляхецкі.

Беларускі сялянскі мае глыбокія гістарычныя карані і захаваў шмат архаічных рыс. Спалучаючы ў сабе практычнасць і эстэтычнасць, ён з'яўляўся і з'яўляецца значна большай рэччу, чым проста адзеннем ці нават мастацкім творам. Сялянскі касцюм беларусаў адлюстроўваў мясцовыя традыцыі, патрэбы і сацыяльны статус прадстаўнікоў беларускага народа, светапогляд майстроў, якія яго выраблялі, а ў дэкаратыўным арнаменце часам чытаюцца цэлыя змястоўныя гісторыі. Звычайна менавіта сялянскі касцюм маюць на ўвазе, калі вядуць гаворку пра нацыянальны касцюм беларусаў увогуле.

Мяшчанскі і шляхецкі нацыянальныя касцюмы ўпісваюцца ў агульнаеўрапейскія модныя тэндэнцыі, але пры гэтым маюць у сабе вялікую колькасць нацыянальных асаблівасцей, што дазваляе лічыць іх за разнавіднасці беларускага нацыянальнага касцюма.

Брагінскі строй

Дамачэўскі строй

Калінкавіцкі строй

Кобрынскі строй

Магілеўскі строй

Маларыцкі строй

Пухавічскі строй

Пухавічскі строй